Weekly #43: Europese regeringsleiders halen bakzeil bij Trump
Europa staat er nu alleen voor
De breuk tussen Europa en de Verenigde Staten is niet langer te ontkennen. Waar de trans-Atlantische alliantie decennialang het fundament vormde van de westerse geopolitieke orde, heeft de herverkiezing van Donald Trump deze verhoudingen drastisch veranderd. Tijdens recente gesprekken met Europese leiders, waaronder die van Polen, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, maakte Trump onomwonden duidelijk dat hij niet van plan is zijn standpunt over de oorlog in Oekraïne en de rol van de NAVO te herzien. Europa moet, zo stelt hij, zelf de verantwoordelijkheid nemen voor zijn veiligheid en niet langer rekenen op de onvoorwaardelijke steun van de Verenigde Staten.
Europese regeringsleiders hebben vergeefs geprobeerd Trump op andere gedachten te brengen. Ondanks intensieve diplomatieke inspanningen blijft Washington vastberaden om directe vredesonderhandelingen met Rusland te voeren, zonder rekening te houden met Europese standpunten. De onderhandelingen, die nu gaande zijn tussen Amerikaanse en Russische functionarissen, markeren een keerpunt in de internationale betrekkingen. Tegelijkertijd heeft Poetin hierover gesproken met de Chinese president Xi Jinping, die openlijk zijn steun heeft uitgesproken voor deze vredesonderhandelingen. Dit weerlegt de westerse speculaties over vermeende spanningen tussen Rusland en China. Integendeel, het bevestigt hun gedeelde visie op een multipolaire wereldorde waarin de macht in de wereld meer gelijkmatig verdeeld wordt.
De implicaties voor Europa zijn ingrijpend. Het continent staat nu op een kruispunt: het kan ervoor kiezen te hervormen en een nieuwe rol te vinden binnen de veranderende machtsverhoudingen, of het kan vasthouden aan een achterhaald wereldbeeld dat steeds minder relevant wordt. Het risico van economisch verval en geopolitieke isolatie ligt op de loer, nu de steun aan Oekraïne vanuit Europese zijde verder wordt opgeschroefd. Europa speelt blufpoker met andere grootmachten, maar beschikt niet over de beste kaarten. De komende maanden zullen cruciaal zijn voor de toekomst van Europa in een wereld die snel verandert en waarin de traditionele machtsstructuren aan het wankelen zijn gebracht.
Parallel aan deze geopolitieke ontwikkelingen is er ook op monetair vlak beweging gekomen. In de financiële wereld wordt druk gespeculeerd over een zogeheten "Mar-a-Lago Accord", een plan dat de fundamenten van het mondiale financiële systeem zou kunnen veranderen. Dit initiatief, aangevoerd en geïnspireerd door economen als Stephen Miran en Zoltan Pozsar, draait om een verzwakking van de Amerikaanse dollar, importheffingen en een herwaardering van grondstoffen om tot een nieuwe basis voor economische stabiliteit te komen. Deze plannen sluiten aan bij Trump’s "America First"-beleid en kunnen verstrekkende gevolgen hebben voor zowel de Europese economie als de machtsverhoudingen binnen de wereldeconomie.
In deze Weekly komen de volgende onderwerpen aan bod:
Geopolitiek
Europese regeringsleiders halen bakzeil bij Trump
Poetin praat met Xi Jinping, wat is er besproken?
Geld & Economie
Nieuwe monetaire wereldorde in de maak?
Bedrijven herzien koers onder Trump: van woke naar vrije markt
Elektriciteitsprijzen schieten omhoog in Baltische staten
Maatschappij & Cultuur
Nieuwe macht in Washington: democratische revolutie?
Trump en EU te midden van ideologische splitsing
Duitsland opent meldpunt complotdenkers
Video’s
Trump: ‘Oekraïne komt niet bij de NAVO’
Sander Boon over implosie EU & nieuwe goudstandaard
Georgia Meloni over terugkeer naar het traditionele Westen
Poetin over onderhandelingen met het Westen
Grafieken
Veel Oekraïners naar Rusland gevlucht
Wie is bereid te vechten voor zijn land?
Steeds meer ambtenaren in Nederland
In welke landen was USAID actief?
Grondstoffen in de Noordelijke IJszee
Abonneren?
Wilt u ook voorsprong door kennis? Vul dan hieronder uw e-mailadres in en klik op de gele ‘Subscribe’ knop om te abonneren en deze updates te blijven volgen.
Toegang tot de wekelijkse update van Boon & Knopers kost €9,95 per maand of €99,95 per jaar.
Bent u al abonnee van Geotrendlines, dan kunt u de volledige update lezen door op ‘Sign in’ te klikken en vervolgens het e-mailadres in te vullen waarmee u een account heeft op Geotrendlines. Abonnees hebben al toegang en hoeven dus niet op de ‘Subscribe’ knop te klikken. Heeft u als abonnee toch problemen met inloggen? Stuur dan een e-mail naar info@boonknopers.com.
Boon & Knopers wordt mogelijk gemaakt door abonnees. Door te abonneren kunt u deze wekelijkse updates blijven lezen.
Geef een abonnement cadeau!
Graag attenderen we u op de mogelijkheid om een abonnement op deze Boon & Knopers updates cadeau te geven. Via onderstaande knop kunt u vrienden, familie of collega’s laten kennismaken met onze wekelijkse analyses.
Dat kan al voor €9,95 voor een maandabonnement of voor €99,95 voor een jaarabonnement. Klik op onderstaande knop voor meer informatie.
Studentenkorting
Bent je student en wilt je ook graag abonneren op onze wekelijkse updates? Neem dan contact met ons op door vanaf het e-mail account van de universiteit een bericht sturen naar info@boonknopers.com. Studenten kunnen voor een gereduceerde prijs van €59,95 per jaar abonneren.
Geopolitiek
Europese regeringsleiders halen bakzeil bij Trump
Deze week hebben verschillende Europese regeringsleiders diplomatieke inspanningen geleverd om de Amerikaanse president Donald Trump te overtuigen van het belang van voortdurende militaire steun aan Oekraïne. Desondanks leverden de gesprekken met Trump weinig op, omdat die niet van plan is zijn koers te wijzigen. Het benadrukt de beperkte invloed van Europa, dat het nakijken heeft nu de Verenigde Staten en Rusland in onderhandeling zijn gegaan over een vredesakkoord.
Poolse president anderhalf uur in de wacht gezet
De Poolse president Andrzej Duda arriveerde met hoge verwachtingen in de Verenigde Staten, maar werd geconfronteerd met een onverwachte vertraging. Na anderhalf uur in de wacht te hebben gestaan, bleef er slechts tien minuten over voor het geplande gesprek met president Trump. Deze korte ontmoeting bood nauwelijks ruimte voor diepgaande discussies over veiligheidsgaranties voor Oekraïne, waardoor Polen met lege handen terugkeerde.
Macron's vruchteloze poging tot dialoog
De Franse president Emmanuel Macron reisde af naar Washington met de intentie om Trump te overtuigen van het belang van Europese betrokkenheid bij het conflict in Oekraïne. Ondanks de ogenschijnlijk informele en vriendelijke ontmoeting - waarin veelvuldig de handen werden geschud - werd echter al snel duidelijk dat beide leiders fundamenteel verschillende standpunten innemen.
Macron drong aan op een gezamenlijke aanpak en het vermijden van overhaaste vredesakkoorden die Oekraïne zouden benadelen. Ook houdt de Franse president vast aan het standpunt dat de territoriale integriteit van Oekraïne gerespecteerd dient te worden, terwijl Trump vastberaden leek om snel tot een overeenkomst met Rusland te komen, ongeacht de Europese bezwaren. Macron keerde terug naar Parijs zonder concrete toezeggingen van de Amerikaanse president.
Keir Starmer mag het zelf oplossen
Op donderdag was het de beurt aan de Britse premier Keir Starmer om zijn zorgen te uiten tijdens een ontmoeting met Trump. Starmer benadrukte dat Amerikaanse militaire steun essentieel is voor een duurzame vrede in Oekraïne en waarschuwde voor de gevolgen van een voortijdige terugtrekking. Ondanks zijn inspanningen bleef Trump bij zijn standpunt dat Europa meer verantwoordelijkheid moet nemen en dat de Verenigde Staten hun betrokkenheid willen verminderen.
Het pleidooi van Starmer om gezamenlijk op te blijven trekken kreeg weinig weerklank, wat de groeiende kloof tussen de VS en Europa in deze kwestie illustreert. Trump zette hem op zijn plaats toen het ging over de oorlog in Oekraïne en vicepresident Vance haalde uit door het gebrek aan vrijheid van meningsuiting in het Verenigd Koninkrijk te benoemen, waar tal van mensen gearresteerd zijn voor het online uitspreken van hun mening.
Kallas reist tevergeefs naar de VS
Ook voor Kaja Kallas, vicevoorzitter van de Europese Commissie, leverde het bezoek aan de Verenigde Staten diplomatiek gezien bijzonder weinig op. Haar geplande ontmoeting op woensdag met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, werd namelijk op het laatste moment afgezegd. De ontmoeting paste niet zijn planning en was ook niet terug te vinden op zijn publieke agenda.
Europa buitenspel gezet in besluitvorming
Deze reeks ontmoetingen onderstreept een harde realiteit: Europese landen hebben geen (zichtbare) invloed op de besluitvorming omtrent het conflict in Oekraïne. Trump en zijn team zijn vastberaden om de oorlog te beëindigen op hun eigen voorwaarden, waarbij het Europese standpunt grotendeels wordt genegeerd. De Verenigde Staten streven naar een snelle overeenkomst met Rusland en hebben duidelijk gemaakt dat Europa hierin geen beslissende rol speelt. Bovendien heeft Trump laten weten dat de VS geen verdere militaire steun zullen verlenen en dat Europa zelf moet opdraaien voor de veiligheid in de regio.
Ondanks deze duidelijke signalen lijken Europese regeringsleiders nog steeds niet volledig te beseffen dat de belangrijkste beslissingen nu genomen worden door Trump en de Russische president Vladimir Poetin. Pogingen van Europese landen om de oorlogsinspanningen van Oekraïne te ondersteunen en hun eigen agenda door te drukken, zullen waarschijnlijk contraproductief zijn en zowel in Washington als Moskou op weerstand stuiten.
Conclusie
Door vast te houden aan de onrealistische overtuiging dat Rusland verslagen kan worden zullen Europese landen zichzelf verder isoleren op het wereldtoneel en daarmee de veiligheid en welvaart van hun eigen bevolking op het spel zetten. Het is opmerkelijk dat dit besef bij de meeste Europese regeringsleiders nog niet is doorgedrongen.
Europa blijft doen waar het goed in is, namelijk haar eigen ruiten ingooien. Ursula von der Leyen kondigde deze week namens de EU een nieuw steunprogramma van €3,5 miljard aan voor Oekraïne aan, terwijl er in politieke kringen weer volop gesproken wordt over meer geld voor defensie en zelfs een Europees leger. Hoe die plannen bij de Europese bevolking vallen, dat zullen we zien bij de eerstvolgende verkiezingen. Als die niet ongeldig wordt verklaard tenminste...
Lees ook:
Regering Trump wijst op geopolitieke, monetaire en maatschappelijke omwenteling (15 november 2024)
Waarom Rusland niet zal verliezen in Oekraïne (26 januari 2024)
Vredesonderhandelingen in Saoedi-Arabië, Europa gepasseerd (21 februari 2025)
Trump spreekt Poetin en opent weg naar vredesonderhandelingen Oekraïne (14 februari 2025)
Poetin praat met Xi Jinping, wat is er besproken?
Begin deze week spraken de Russische president Vladimir Poetin en zijn Chinese collega Xi Jinping elkaar telefonisch over de recente besprekingen tussen Rusland en de Verenigde Staten over de oorlog in Oekraïne. Daarover lazen we deze week in verschillende westerse media de meest opmerkelijke verhalen, bijvoorbeeld dat China kritisch zou zijn op deze toenadering en zou vrezen dat Rusland hiermee de voorkeur zou hebben uitgesproken voor samenwerking met de Verenigde Staten boven samenwerking met China. De relatie zou zelfs ‘onder druk staan’, zo lezen we in een artikel op BNR.
China steunt vredesbesprekingen
Deze desinformatie wordt gevoed vanuit het oude Koude Oorlog denken, waarin machtsblokken tegenover elkaar staan en een goede relatie met het ene land de goede relatie met een ander land in de weg staat. Het is deze manier van denken die haaks staat op waar zowel China als Rusland, maar ook andere BRICS-landen, naartoe willen. Zij zien toekomst in een multipolaire wereldorde, waarin de macht meer gelijkmatig verdeeld is, alle landen met elkaar kunnen samenwerken en waarin de grootmachten elkaars invloedssfeer respecteren.
Dit past niet alleen binnen de trend van de afgelopen jaren, het wordt ook bevestigd in de officiële verklaringen van zowel het Kremlin als die van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. In de berichtgeving van beide landen lezen we dat China de vredesbesprekingen tussen Rusland en de Verenigde Staten ondersteunt en dat China bereid is daar waar mogelijk te helpen om het conflict in Oekraïne op te lossen. In de Chinese verklaring wordt daaraan toegevoegd dat de twee landen er niet op uit zijn een blok te vormen:
“Onze bilaterale relatie heeft een sterke interne drijvende kracht en een unieke strategische waarde. Ze is niet gericht op een derde partij en wordt ook niet beïnvloed door een derde partij. Beide landen hebben ontwikkelingsstrategieën en buitenlands beleid voor de lange termijn.
Hoe het internationale landschap ook verandert, onze relatie zal zich in haar eigen tempo ontwikkelen, bijdragen aan de ontwikkeling en revitalisering van onze landen en stabiliteit en positiviteit brengen in de internationale betrekkingen.”
Westerse desinformatie
In tegenstelling tot de geopolitiek gekleurde berichtgeving in westerse media kunnen we hoopvol zijn over de vredesonderhandelingen in Oekraïne. Toch zijn er nog genoeg factoren die deze onderhandelingen kunnen verstoren. In onderstaand fragment uit een recente toespraak benoemde Poetin dat er partijen zijn die niet zitten te wachten op vredesonderhandelingen tussen de Verenigde Staten en Rusland en dat er pogingen gedaan zullen worden om deze te ondermijnen:
“We realiseren ons dat niet iedereen blij is met de hervatting van de contacten tussen Rusland en de VS. Een deel van de westerse elites is nog steeds vastbesloten om de instabiliteit in de wereld in stand te houden en deze krachten zullen proberen om de onlangs hervatte dialoog te verstoren of te compromitteren. Jij en ik zien dit.
We moeten dit in gedachten houden en gebruik maken van alle mogelijkheden die diplomatie en speciale diensten bieden om dergelijke pogingen te verijdelen. Het belangrijkste is, net als voorheen, dat we onze nationale belangen en soevereiniteit standvastig verdedigen en de levens en vrijheden van onze burgers beschermen tegen elke bedreiging.”
Na drie jaar oorlog komt er langzaam weer zicht op een terugkeer van vrede. Eerder deze maand heeft Poetin zowel Xi Jinping als Donald Trump uitgenodigd voor de jaarlijkse parade op 9 mei, een ceremonie waarin Rusland het einde van de Tweede Wereldoorlog herdenkt. Een oorlog waarin Rusland en de Verenigde Staten elkaars bondgenoten waren in de bevrijding van het Europese continent.
Lees ook:
Xi Jinping: 'Wereld wordt nog steeds geplaagd door mentaliteit Koude Oorlog' (17 mei 2024)
Poetin: 'Het is tijd voor vredesoverleg tussen wereldmachten" (27 januari 2020)
Poetin doet handreiking aan Europa, maar heeft het kans van slagen? (30 juni 2021)
Geld & Economie
Nieuwe monetaire wereldorde in de maak?
In de financiële wereld gonst het van speculatie over een ambitieus plan dat bekend is geworden als het “Mar-a-Lago Accord”. Dit concept, dat nog geen officieel beleidsstuk is maar steeds meer aandacht krijgt, belooft een radicale herziening van het mondiale financiële systeem. Het draait om tarieven, een zwakkere dollar en een herverdeling van economische macht – ideeën die aansluiten bij Donald Trump’s “America First”-visie. Maar wie staat er achter dit plan, en hoe verhoudt het zich tot bredere theorieën over een nieuwe monetaire orde?
Stephen Miran
Een sleutelfiguur achter het “Mar-a-Lago Accord” is Stephen Miran, een econoom met een indrukwekkende achtergrond. Hij werkte eerder bij het Amerikaanse ministerie van Financiën onder Steve Mnuchin en stapte later over naar Wall Street als strateeg bij Hudson Bay Capital. In november 2024 werd hij door Trump genomineerd om de White House Council of Economic Advisers te leiden, een teken van zijn groeiende invloed. Miran’s visie komt tot uiting in zijn paper A User’s Guide to Restructuring the Global Trading System, waarin hij pleit voor een hervorming van de internationale handel en een einde aan de structurele overwaardering van de dollar.
Miran vindt dat de sterke dollar een molensteen is om de nek van de Amerikaanse industrie: export is duur, import goedkoop, en het handelstekort groeit. Zijn oplossing? Een mix van agressieve tarieven – denk aan Trump’s heffingen op Canada en Mexico – en een bewuste devaluatie van de dollar om exporteurs te bevoordelen. Nog controversiëler is zijn idee om buitenlandse schuldeisers, zoals bondgenoten met Amerikaanse Treasuries, te overtuigen hun schulden om te zetten in renteloze, ultralanglopende obligaties. Dit zou de VS fiscale ademruimte geven en tegelijk druk zetten op andere landen om meer bij te dragen aan hun eigen defensie. Het is een plan dat historische precedenten oproept, zoals het Plaza Akkoord uit 1985, toen de dollar werd verzwakt om de handel in balans te brengen.
Bretton Woods III
Miran’s ideeën bouwen voort op een bredere theorie van Zoltan Pozsar, een financieel strateeg die bekend werd met zijn “Bretton Woods III”-concept. Pozsar, voormalig hoofd bij Credit Suisse, introduceerde dit idee in 2022, toen de sancties tegen Rusland het vertrouwen in de dollar als onaantastbare reservevaluta een grote knauw kreeg. Hij voorziet een verschuiving van het huidige systeem – “Bretton Woods II”, gebaseerd op fiatgeld en Amerikaanse Treasuries – naar een orde waarin grondstoffen zoals olie, gas en goud de kern vormen van waarde en macht.
In Pozsar’s wereld wordt “outside money” (lokale munten, goud, Bitcoin en grondstoffen) belangrijker dan “inside money” (dollar en Treasuries). Landen met grondstoffen, vooral in het oosten zoals Rusland en China, winnen aan invloed, terwijl de dollar aan dominantie inboet. Hij voorspelt een inflatoire toekomst door de-globalisering en hamsteren van grondstoffen, wat centrale banken voor nieuwe uitdagingen stelt. Goud, dat in zijn scenario mogelijk naar tienduizenden dollars per ounce kan stijgen, speelt een sleutelrol als anker van vertrouwen. Critici zoals Perry Mehrling betwijfelen echter of de dollar zo snel zal wijken, wijzend op de diepte van de Amerikaanse financiële markten.
Samenspel van visies
De overlap tussen Miran en Pozsar is opvallend. Beiden delen een afkeer van de sterke dollar en zien grondstoffen en handelspolitiek als hefbomen voor verandering. Miran’s tarieven en schuldherstructurering passen naadloos bij Pozsar’s beeld van een wereld waarin fysieke middelen de dienst uitmaken. Samen met Scott Bessent, Trump’s keuze voor minister van Financiën, vormen ze een trio te dat de economische koers van de VS wil omgooien. Tegenstanders wijzen op de weerstand van landen als China en de complexe internationale samenwerking die nodig is om zo’n systeem te laten werken.
Voor wie meer wil weten over deze intrigerende ideeën, biedt de aflevering The Mar-a-Lago Accord Explained van de Bloomberg’s Odd Lots podcast een uitstekende start. In deze aflevering van 25 februari 2025 spreekt Tracy Alloway met financieel analist Jim Bianco over de implicaties van dit plan voor Wall Street, de dollar en de mondiale machtsverhoudingen. Het is een boeiende duik in een toekomst die misschien dichterbij is dan menigeen denkt.
Lees ook:
Zoltan Pozsar: 'Wij zijn getuige van de geboorte van Bretton Woods III' (12 april 2022)
Waarom pleit Zoltan Pozsar voor grondstoffen in beleggingsportefeuille? (10 januari 2023)
Bretton Woods III: Nieuwe uniforme waardestandaard (11 oktober 2024)
Bedrijven herzien koers onder Trump: van woke naar vrije markt
Sinds Donald Trump opnieuw aan de macht is gekomen, is een duidelijke trend zichtbaar: grote bedrijven heroverwegen hun koers en maken een einde aan beleid dat werd ingegeven door politieke en maatschappelijke druk. Onder het nieuwe politieke klimaat voelen bedrijven zich vrijer om beslissingen te nemen die passen bij hun eigen belangen, zonder angst voor overheidsingrijpen. Vier prominente voorbeelden tonen aan hoe deze verandering zich in verschillende sectoren voltrekt.
1. Jeff Bezos herziet koers van Washington Post
Amazon-oprichter en Washington Post eigenaar Jeff Bezos heeft aangekondigd dat de opiniepagina van zijn krant voortaan uitsluitend nog bijdragen zal bevatten die persoonlijke vrijheden en de vrije markt ondersteunen. Volgens Bezos zijn uiteenlopende meningen niet meer nodig op de opiniepagina, aangezien het internet al voldoende diversiteit biedt. Opinies die kritisch staan tegenover economische of individuele vrijheid worden niet langer gepubliceerd.
Deze koerswijziging leidde tot het vertrek van opiniechef David Shipley, evenals onrust onder journalisten van de krant. Bezos benadrukt dat de vrije markt en persoonlijke vrijheid onderbelicht zijn in de huidige media en dat zijn krant daar verandering in zal brengen. Zijn bemoeienis met de koers van de krant is een breuk met het verleden, waarin The Washington Post traditioneel de Democratische Partij steunde.
2. Meta schrapt factcheckers en herstelt vrijheid van meningsuiting
Mark Zuckerberg, topman van Meta, heeft begin dit jaar aangekondigd te stoppen met het gebruik van factcheckers op Facebook en Instagram in de Verenigde Staten. Dit markeert een einde aan een publiek-privaat systeem dat sinds 2016 werd opgetuigd om desinformatie te bestrijden. Volgens Zuckerberg hebben deze moderatiesystemen te vaak onschuldige berichten onterecht gecensureerd, en is het tijd om terug te keren naar een eenvoudiger en minder restrictief beleid.
Daarnaast zal Meta weer vaker politieke berichten tonen in de tijdlijn van gebruikers, een ommekeer ten opzichte van de afgelopen jaren, waarin politieke inhoud juist minder zichtbaar werd gemaakt. Zuckerberg benadrukt dat deze veranderingen aansluiten bij een bredere verschuiving richting meer vrijheid van meningsuiting in de samenleving en ook bij andere techbedrijven.
3. BP keert terug naar fossiele brandstoffen
Oliegigant BP verhoogt zijn investeringen in olie en gas tot 10 miljard dollar per jaar en stapt daarmee af van de groene koers die onder de vorige CEO werd ingezet. Onder de nieuwe leiding van Murray Auchincloss verschuift de focus weer naar traditionele energiebronnen, met als doel de winstgevendheid van het bedrijf te verhogen.
De geplande reductie van de olie- en gasproductie wordt teruggedraaid en investeringen in hernieuwbare energie worden fors teruggeschroefd. Deze koerswijziging wordt door milieuorganisaties bekritiseerd, maar wordt door aandeelhouders en marktexperts gezien als een logische economische zet. BP benadrukt dat het bedrijf zich niet langer laat leiden door politieke druk en kiest voor een strategie die de aandeelhouderswaarde maximaliseert.
4. Mercedes-Benz hervat ontwikkeling van verbrandingsmotoren
Ook in de auto-industrie is een duidelijke koerswijziging zichtbaar. Mercedes-Benz heeft aangekondigd opnieuw te investeren in de ontwikkeling van een nieuwe V8-verbrandingsmotor, waarmee het eerdere plannen om volledig over te stappen op elektrische voertuigen deels loslaat. Het bedrijf reageert hiermee op de tegenvallende verkoopcijfers van elektrische auto’s en de groeiende vraag naar hybride en traditionele motoren.
De automaker volgt hiermee het voorbeeld van Porsche, dat eveneens heeft besloten extra middelen vrij te maken voor verbrandingsmotoren en plug-in hybrides. Mercedes had eerder het doel om tegen 2025 een volledig elektrisch wagenpark te hebben, maar heeft dit inmiddels met vijf jaar uitgesteld. De focus op hybrides en verbrandingsmotoren is een strategische evolutie die inspeelt op de realiteit van de markt en de voorkeuren van consumenten.
Conclusie
Deze vier voorbeelden laten zien dat bedrijven onder het presidentschap van Trump eindelijk weer de vrijheid voelen om te doen wat zij willen, zonder gehinderd te worden door een repressieve overheid met dwingende wetgeving. Waar eerdere regeringen bedrijven richting een 'woke' en klimaatbewuste koers duwden, geven deze bedrijven nu voorrang aan hun eigen belangen en economische rationaliteit. De terugkeer van de vrije markt als leidend principe lijkt hiermee weer te zijn ingezet.
Elektriciteitsprijzen schieten omhoog in Baltische staten
De elektriciteitsprijzen in de Baltische staten zijn extreem gestegen na hun loskoppeling van het Russische BRELL-energiesysteem enkele weken geleden. De prijzen liggen nu drie keer zo hoog als in Finland, met een gemiddelde kale stroomprijs van meer dan 19 cent per kilowattuur in de Baltische staten tegenover ruim 6 cent in Finland.
De loskoppeling is onderdeel van een bredere strategie van Litouwen, Letland en Estland om zich af te scheiden van Russische invloed en zich volledig te integreren in het Europese elektriciteitsnet (ENTSO-E). De overstap vond plaats in twee fasen: eerst draaiden de landen 24 uur geïsoleerd, waarna ze succesvol werden aangesloten op het Europese stroomnetwerk.
Hoewel de Baltische staten deze stap als een mijlpaal in hun energieonafhankelijkheid zien, waarschuwen experts voor mogelijke economische gevolgen, zoals hogere energiekosten voor consumenten. Rusland kon als energieproducent namelijk veel lagere tarieven bieden. Het is de prijs die de Baltische staten betalen voor meer onafhankelijkheid van Rusland.
De afkoppeling had ook gevolgen voor de Russische enclave Kaliningrad, die voorheen afhankelijk was van de Baltische stroomnetwerken. Rusland heeft echter in korte tijd eigen energiecentrales gebouwd om dit probleem op te vangen. De verslechterde relatie tussen Rusland en het Westen heeft deze energietransitie versneld, en de Baltische staten zetten hiermee een definitieve stap weg van hun Sovjet-erfgoed naar een volledig Europese energie-integratie, met een bijbehorend prijskaartje.
Maatschappij & Cultuur
Nieuwe macht in Washington: democratische revolutie?
Een simpele e-mail van de Trump-regering aan federale ambtenaren met de vraag om vijf recente taken op te sommen, heeft een storm van ontzetting ontketend. Wat in de private sector een routineklus is, wordt in publieke sector gezien als een aanval op de gevestigde orde. Vakbonden dreigen met rechtszaken, opiniemakers spreken van chaos. Maar achter deze ophef schuilt een grotere verschuiving: de opkomst van een nieuwe politieke kracht in de Verenigde Staten. De traditionele scheidslijnen tussen Republikeinen en Democraten zijn doorbroken.
Een derde partij
De Republikeinse Partij is niet meer wat het was. Onder leiding van Donald Trump, gesteund door figuren als Elon Musk, Robert F. Kennedy Jr. en Tulsi Gabbard, is de Grand Old Party (GOP) overgenomen door outsiders, veelal ex-Democraten. De Democratische Partij is in toenemende mate in zichzelf gekeerd, met interne strijd over kwesties die de meeste Amerikanen koud laten, terwijl de oude garde van de Republikeinen deze nieuwkomers met argwaan bejegende.
Het is Trump in eerste plaats gelukt om de Republikeinse partij binnen te komen en daarna om de ex-Democraten aan boord te krijgen. Deze coalitie, die zich tooit met namen als MAGA, MAHA en DOGE, vormt in feite een derde partij, geboren uit de resten van een versplinterd politiek landschap.
De Migratie van Iconen
De transformatie begon met persoonlijke omwentelingen. Kennedy, nog geen twee jaar geleden een Democratische presidentskandidaat, bouwde een aanhang op met zijn verzet tegen lockdowns en vaccins. Toen de partij hem buitensloot, zocht hij zijn heil bij Trump, met wie hij een gedeelde afkeer van bureaucratie en farmaceutische corruptie heeft. Musk, ooit een typische Democraat, keerde zich na de pandemie tegen de overheid, kocht Twitter om censuur te breken en sloot zich aan bij Trump’s missie om de administratieve staat te ontmantelen. Gabbard, gedesillusioneerd door neoconservatieve oorlogen en woke-ideologie, volgde. Zelfs Trump evolueerde naar een anti-staatsdenker na juridische aanvallen en een bijna-fatale aanslag.
Covid als katalysator
De pandemiejaren bleken de vonk die het vuur aanwakkerden. Lockdowns, censuur en vaccindwang hebben het vertrouwen in elites ondermijnd en ruimte gecreëerd voor deze nieuwe coalitie. Er is sprake van een paradigmaverschuiving: het oude systeem van bestuur door Federale agentschappen en ‘consensus wetenschap’ stortte in 2023 in, wat leidde tot een populistische golf die zowel links als rechts overspant. Kennedy wil als nieuwe minister van Volksgezondheid de focus verleggen van infectieziekten naar chronische aandoeningen, terwijl Musk en Trump de bureaucratie willen afbreken – een ambitie die doet denken aan Andrew Jackson’s strijd tegen de gevestigde orde in de 19e eeuw.
Democratische revolutie?
Is dit een democratische revolutie? Aan de ene kant wel: de beweging stoelt op brede volkssteun, gevoed door onvrede met een ondoorzichtige elite. Het pleidooi voor meer inspraak en vrijheid sluit aan bij democratische waarden, en de afwijzing van een technocratisch systeem dat teruggaat tot Woodrow Wilson’s idealen lijkt een terugkeer naar het volk als machtsbasis. Maar er zijn kanttekeningen. De revolutie wordt aangevoerd door machtige individuen – Trump, Musk, Kennedy – die hun invloed meer top-down aanwenden. Er is geen sprake van een grassroots gevormde partij, maar van een strategische overname van een bestaande partij. En de focus op een gemeenschappelijke vijand – de ‘woke Leviathan’ – maakt het minder breed gedragen dan een klassieke democratische omwenteling zou zijn.
Nieuwe toekomst?
Toch, of het nu een democratische revolutie is of een populistische overname, één ding is duidelijk: de VS staan aan de vooravond van een ongekende verandering. De oude orde wankelt, en een bonte coalitie van conservatieven, nationalisten, libertariers en ex-liberalen probeert iets nieuws te bouwen. Het proces is rommelig, met chaos en verzet, maar biedt ook een uitgelezen een kans om de macht terug te geven aan het volk. Voorlopig blijft Washington in beroering – en de wereld kijkt mee.
Lees ook:
Trump en EU te midden van ideologische splitsing
De nieuwe politieke koers in de VS heeft in korte tijd geleid tot een nieuwe strijd in Europa, niet met wapens maar met ideeën en invloed. Aan de ene kant staan de VS onder Donald Trump, met een populistische en nationalistische agenda. Aan de andere kant de EU, geleid door een progressief-globalistische koers die sociale waarden en supranationale controle vooropstelt. Het is ‘reaal-politiek’ versus ‘moraal-politiek’. Twee brandhaarden – Roemenië en Oekraïne – belichamen deze ideologische kloof en onthullen hoe de trans-Atlantische alliantie scheurt onder spanningen die doen denken aan een Nieuwe Koude Oorlog.
Roemenië: Nationalisme vs. Globalisme
In Roemenië staat Calin Georgescu symbool voor de populistische opstand tegen de EU-gedomineerde status quo. Deze “Roemeense Trump” werd deze week tijdelijk vastgehouden, verhoord en aangeklaagd, vlak voor hij zijn kandidatuur wilde indienen voor de verkiezingen in mei. Zijn arrestatie volgt op een geannuleerde verkiezingsronde in december 2024, aanvankelijk voor vermeende buitenlandse (lees: Russische) inmenging via een TikTok campagne, later echter ontmaskerd als een mislukte rivaliserende campagne. Voor populisten is dit bewijs van een “deep state” die, met steun van Brussel, Roemeniës soevereiniteit onderdrukt.
Georgescu’s oproepen tot nationale trots, geworteld in geschiedenis en religie, botsen met de globalistische elite die Roemenië decennia heeft beheerst via corruptie en politieke manipulatie. Zijn potentiële verkiezing bedreigt niet alleen de greep van de EU, maar ook haar geopolitieke agenda: Roemenië herbergt de grootste luchtbasis van de NAVO en speelt een sleutelrol in wapenleveringen aan Oekraïne. De Amerikaanse Vicepresident JD Vance noemde de Roemeense regering antidemocratisch, en Elon Musk versterkte dit beeld door de “deep state”-belangen te belichten. Voor Trump is Georgescu een bondgenoot in zijn strijd tegen de progressieve koers van de EU.
NAVO als splijtzwam
In Oekraïne escaleerde de ideologische kloof tot oorlog. Na de Koude Oorlog beloofden VS-functionarissen Rusland dat NAVO niet oostwaarts zou expanderen. Die belofte werd gebroken, met troepen en raketten steeds dichter bij Ruslands grenzen. Toen NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne werkelijkheid leek te worden, reageerde Moskou voorspelbaar – een reactie die de VS zelf zou tonen als Rusland Cuba zou bewapenen. Voor populisten in de VS bewijst dit hoe de globalistische NAVO, gesteund door de EU, conflicten uitlokt om macht te behouden. Trump en zijn aanhangers zien hierin een kans om de koers van de EU te ondermijnen en Rusland als tegenwicht te gebruiken, terwijl progressieven in Brussel vasthouden aan hun narratief van Russische expansiedrift.
De strijd tussen Trump en de EU draait om meer dan geopolitiek; het is een botsing van wereldbeelden. Hij ziet in Georgescu en de Oekraïne-crisis kansen om de EU te verzwakken en nationale soevereiniteit te herstellen. De EU, onder Duitse leiding, verdedigt een globalistische visie waarin progressieve waarden en NAVO-integratie centraal staan, zelfs als dat oplopende spanningen met Rusland en interne verdeeldheid oproept.
Wereld van gisteren
De EU houdt tegen beter weten in vast aan een wereldbeeld dat ineenzakt. Roemenië en Oekraïne zijn slagvelden in een bredere ideologische oorlog. In Roemenië test Brussel de wil van Trump: steunt hij Georgescu met Roemeense sancties of troepenvermindering, of laat hij de EU haar greep verstevigen?
In Oekraïne bemoeilijkt de Europese opstelling vrede: Trump heeft gezegd dat Oekraïne geen lid wordt en zoekt naar een duurzame oplossing voor het conflict, maar EU blijft hameren op teruggave van alle door Rusland veroverde gebiedsdelen. Het terugtrekken van de NAVO zou de angel halen uit beide conflicten, maar botst met de globalistische en progressieve ambities van de EU.
Trump daagt de EU uit om haar macht los te laten, terwijl Brussel vasthoudt aan globalisme, zelfs tegen hoge politieke, economische en maatschappelijke kosten. De uitkomst – een triomf van populisten of een verankering van progressieven – zal de toekomst van Europa vormgeven. Kan Trump zijn visie doordrukken zonder de NAVO-alliantie te breken, of zal de EU haar koers forceren, ongeacht de prijs? In deze Nieuwe Koude Oorlog staan niet alleen grenzen, maar ook identiteiten op het spel.
Lees meer:
Verenigde Staten keren zich af van globalisering (17 januari 2025)
Anti-Russisch sentiment herschrijft democratische spelregels (20 december 2024)
Duitsland opent meldpunt complotdenkers
De Duitse regering heeft een landelijk meldpunt opgericht om mensen te ondersteunen die te maken hebben met complotdenken, desinformatie en misinformatie. Dit initiatief, genaamd Advisory Compass Conspiracy Thinking, werd op 27 februari in Berlijn aangekondigd en wordt gesteund door het Ministerie van Familiezaken en het Ministerie van Binnenlandse Zaken.
Vertrekkend minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser (SPD) waarschuwde dat complottheorieën bewust worden verspreid om de samenleving te verdelen en het vertrouwen in wetenschap, media en democratische instellingen te ondermijnen. Ze benadrukte dat dit soort denken extremistische ideologieën kan voeden en zelfs tot crimineel of gewelddadig gedrag kan leiden, met name antisemitische complottheorieën.
Daarnaast heeft de regering een website gelanceerd die complottheorieën uitlegt en waarschuwt voor de gevaren ervan, zoals het ondermijnen van vertrouwen in wetenschap en democratische instituties. Op de site wordt onderscheid gemaakt tussen gezonde scepsis en complotdenken, waarbij het laatste als niet-rationeel en ideologisch gedreven wordt bestempeld.
Nieuwe Stasi in Duitsland?
De oprichting van dit meldpunt is tekenend voor het toenemende wantrouwen van de overheid jegens haar eigen bevolking en vice versa. Het roept associaties op met de Stasi van de oude DDR, die het leven van iedereen gecontroleerde uit angst voor ondermijning van de macht van de staat. Wat onschuldig lijkt kan de opmaat zijn naar nog meer repressie en controle van het narratief en het vrije woord. Een zorgelijke ontwikkeling dus. Over de afluisterpraktijken in de DDR werd de film Das Leben der Anderen gemaakt. Voor wie deze nog niet heeft gezien, een aanrader!
Video’s
Trump: ‘Oekraïne komt niet bij de NAVO’
De Amerikaanse president Trump liet er deze week opnieuw geen enkele twijfel over bestaan dat hij geen toekomst voor Oekraïne binnen de NAVO ziet. In het bijzijn van de Britse premier Keir Starmer wees Trump dit resoluut af en voegde hij eraan toe dat precies dit de reden was dat de oorlog is begonnen. Ook dat is een veelzeggend statement, want Trump is de eerste Amerikaanse president die openlijk de expansiedrift van de NAVO naar het oosten heeft bekritiseerd en begrip toont voor het standpunt van Rusland.
“Dat gaat niet gebeuren, dat is wat alle problemen in eerste plaats heeft veroorzaakt. Biden heeft dat gezegd en toen begon de oorlog, dat was de belangrijkste reden waarom het begon.”
Lees ook:
NAVO zou niet uitbreiden naar het oosten (29 december 2017)
Poetin's waarschuwing aan de NAVO (7 maart 2018)
NAVO accepteert Oekraïne als aspirant lid (12 maart 2018)
Poetin over NAVO: "Jullie zijn naar onze grens gekomen" (28 december 2021)
Sander Boon over implosie EU & nieuwe goudstandaard
In deze podcast praat Yael Potjer van Holland Gold met Sander Boon over de snel veranderende geopolitieke orde en de gevolgen voor Europa. Sander stelt dat de Europese bureaucratie haar “Sovjetmoment” nadert en dat recente geopolitieke ontwikkelingen dit proces zullen versnellen. Hij ziet de paniekreactie op J.D. Vance’s toespraak als een bewijs dat de EU-leiders hun richting kwijt zijn door Amerika’s koerswijziging onder Trump en waarschuwt voor de gevolgen van een bureaucratisch systeem dat niet in staat is de uitdagingen van deze tijd op te lossen.
Georgia Meloni over terugkeer naar het traditionele Westen
Volgens de Italiaanse premier Georgia Meloni heeft het Westen nog een toekomst, als het terugkeert naar haar fundamenten van Griekse filosofie, Romeinse wetten en christelijke waarden. Dat zei ze onlangs in haar toespraak voor de jaarlijkse Conservative Political Action Conference (CPAC), een belangrijke bijeenkomst van conservatieven in de Verenigde Staten.
De volledige toespraak is via deze link terug te kijken. Op Geotrendlines publiceerden we vorig jaar drie analyses van min of meer gelijke strekking. Europa moet terugkeren naar de fundamenten waarmee het succesvol en toonaangevend was in de wereld. Gebeurt dat niet, dan dreigt Europa haar krediet te verspelen en geïsoleerd te raken in een multipolaire wereld.
Lees ook:
Wederopstanding van het ‘oude' Westen? (23 maart 2024)
Victor Orbán: het Westen kan kiezen tussen verval of hervorming (21 augustus 2024)
Aleksandr Solzhenitsyn: 'Een gebroken wereld' (5 september 2024)
Poetin over onderhandelingen met het Westen
Vladimir Poetin noemde in zijn toespraak voor de nationale veiligheidsraad van Rusland dat er een belangrijke stap is gezet in het herstellen van de diplomatieke banden en het beëindigen van de oorlog. Hij zei daarover het volgende:
“U ziet, en we zien allemaal hoe snel de wereld en de internationale situatie veranderen. In dit verband wil ik opmerken dat de eerste contacten met de nieuwe Amerikaanse regering bepaalde verwachtingen wekken. Er is een wederzijds betrokkenheid om te werken aan het herstel van de interstatelijke betrekkingen en om geleidelijk de enorme hoeveelheid systemische en strategische problemen in de mondiale architectuur aan te pakken die ooit de crises in Oekraïne en andere regio's hebben uitgelokt.
Belangrijk is dat onze partners blijk geven van pragmatisme en een realistische kijk op de dingen, en afstand hebben genomen van talloze stereotypen, de zogenaamde regels en messianistische, ideologische clichés van hun voorgangers, die in feite de crisis van het hele systeem van internationale betrekkingen hebben veroorzaakt en, in feite, u en ik kunnen het ook zien, de westerse gemeenschap zelf van binnenuit begonnen te vernietigen. Dit blijkt uit de problemen in de economie en de binnenlandse politiek van veel westerse landen. We zien het allemaal. Dit is vooral duidelijk in de binnenlandse politieke gebeurtenissen die zich in deze landen ontvouwen.”
Kort na de eerste vredesbesprekingen tussen de Verenigde Staten en Rusland verklaarde Poetin tegenover de pers het volgende:
Grafieken
Veel Oekraïners naar Rusland gevlucht
In de Westerse media wordt vaak het beeld geschetst dat Oekraïners massaal op de vlucht zijn geslagen voor Russische agressie na de invasie op februari 2022. En er zijn inderdaad miljoenen mensen vanuit Oekraïne naar het westen gevlucht, maar wat vaak niet genoemd wordt is dat er ook heel veel Oekraïners naar Rusland zijn gevlucht. Deze informatie wordt opvallend genoeg zelden genoemd in de westerse berichtgeving.
Sinds de staatsgreep in Oekraïne in 2014 werd de overwegend Russisch gezinde bevolking in het oostelijke deel van Oekraïne stelselmatig aangevallen en bestookt door het regeringsleger. Bij deze bombardementen vielen in de periode van 2014 tot 2022 vele duizenden burgerslachtoffers. De Russische taal werd verboden en de mensen in het oostelijk deel voelden zich daardoor bedreigd en behandeld als tweederangs burgers.
In september 2014 meldde de VN-Vluchtelingenorganisatie (UNHCR) dat meer dan 814.000 Oekraïners naar Rusland waren gevlucht sinds het begin van dat jaar. In de daaropvolgende jaren bleef het aantal vluchtelingen toenemen. In september 2015 rapporteerde de UNHCR dat er ongeveer 2,6 miljoen Oekraïners in Rusland verbleven, waarvan meer dan de helft als 'gastarbeiders' werden geclassificeerd. Met de escalatie van het conflict in 2022 is het aantal Oekraïense vluchtelingen in Rusland verder gestegen.
Lees ook:
Documentaire: Ukraine on Fire (26 november 2018)
Duitsland verwelkomt plan Rusland voor vredestroepen in Oekraïne (5 september 2017)
Wie is bereid te vechten voor zijn land?
Deze kaart laat in één oogopslag zien waarom Europa niet bij machte is Rusland te verslaan. De bereidheid om het eigen land te verdedigen blijkt in West-Europese landen aanzienlijk lager dan in het oosten. Beschermd door de atoomparaplu van de Verenigde Staten en met de herinnering aan twee grote oorlogen op het Europese continent is er weinig bereidheid - maar ook decennialang weinig noodzaak geweest - om te vechten. Als Oekraïne geen manschappen heeft om de oorlog voort te zetten, dan heeft ook het sturen van meer geld en wapens door het Westen geen effect meer.
Deze cijfers zijn weliswaar gebaseerd op een wat oudere peiling van Gallup uit 2015. Maar ook recenter onderzoek van diezelfde organisatie laat zien dat er nog steeds een grote kloof is tussen de bereidheid om te vechten in West-Europa en in de rest van de wereld. Wereldwijd is de bereidheid om te vechten voor het vaderland gemiddeld 52 procent, terwijl dat in West-Europa met 29 procent beduidend minder is.
Het contrast wordt nog duidelijker als we het ‘Westen’ (G7/EU) afzetten tegen de rest van de wereld. De cijfers van eind 2023 laten zien dat er buiten de westerse wereld twee keer zoveel bereidheid is om te vechten, indien het land in een oorlog verwikkeld zou raken.
Noemenswaardig is dat de bereidheid om te vechten in Rusland tussen 2015 en 2023 aanzienlijk is afgenomen, van 59 naar 32 procent. Bijna de helft van de respondenten in Rusland durfde eind 2023 de vraag niet met ‘ja’ of ‘nee’ in te vullen, wat suggereert dat ook de Russische bevolking inmiddels klaar is met de oorlog in Oekraïne. Dit suggereert dat ook Poetin belang heeft bij het beëindigen van de oorlog. Door een deal te sluiten met Trump kan hij het als een overwinning verkopen aan zijn volk.
Steeds meer ambtenaren in Nederland
Het aantal ambtenaren is in Nederland de afgelopen jaren sterk toegenomen, zoals ook blijkt uit deze statistiek van het CBS. Terwijl het aantal mensen werkzaam bij politie en brandweer de afgelopen vijf jaar per saldo ongeveer gelijk is gebleven is het aantal overheidsambtenaren in bredere zin met ongeveer een derde toegenomen.
Deze statistiek verklaart niet alleen het begrotingstekort van de Nederlandse overheid, maar misschien ook wel het structurele personeelstekort in de private sector. De overheid concurreert met de vrije markt en weer met royale arbeidsvoorwaarden personeel uit de private sector weg te halen. Het wordt tijd om het takenpakket van de overheid tegen het licht te houden en drastisch te herzien, zodat we ruimte kunnen geven aan bedrijfsleven, ondernemerschap en economische groei en innovatie.
In welke landen was USAID actief?
Afgelopen weken hebben we uitvoerig geschreven over USAID, dat als een verlengstuk van het Amerikaanse buitenlandse beleid decennialang in bijna alle uithoeken van de wereld actief was om de wereld vorm te geven naar de belangen van de Verenigde Staten. Tal van kleurenrevoluties werden ondersteund met geld van USAID, bestemd voor beïnvloeding van politici, de media, universiteiten en diverse invloedrijke personen en groepen.
Deze kaart van Axios laat zien waar in 2023 het meeste budget van USAID aan werd toegewezen. Het maakt in één oogopslag duidelijk op welke schaal deze organisatie opereerde, maar ook waar het zwaartepunt lag. De meeste steun ging naar Oekraïne, maar ook werden er significante bedrag uitgegeven in het oostelijk deel van Afrika (waar de Chinezen zeer actief zijn) en in verschillende landen rondom China.
Lees ook:
USAID als verlengstuk van Amerikaans buitenlands beleid (7 februari 2025)
Corruptie USAID door onbeperkte financiering bureaucratische macht (14 februari 2025)
Grondstoffen in de Noordelijke IJszee
Met het smelten van ijs in de Noordelijke IJszee ontstaan er niet alleen nieuwe scheepvaartroutes (zie ook deze Weekly), ook wordt het makkelijker om grondstoffen te winnen in deze regio. Naast basismetalen als koper, aluminium, nikkel en zink zijn er op verschillende plaatsen ook afzettingen van zeldzame aardmetalen, edelmetalen en diamanten gevonden.
De landen in dit gebied rondom de Noordelijke IJszee hebben dus ook economische belangen bij verdere exploratie van dit gebied. Vooral in Canada en Scandinavië is nog veel potentieel, al maken de weersomstandigheden het niet makkelijk om in deze gebieden grondstoffen te delven.
Cartoon
